دوك الينگتون  آهنگساز جاز
رهبر اركستر و نوازنده پيانو
به عنوان بزرگ‌ترين آهنگساز
  جاز تاريخ و يكي از بزرگ‌ترين
در  قرن بيستم محسوب مي‌شود

در ادامه مطلب این نوشته می توانید به

برخی از سوالات ایرانسل مسابقه نوا مرداد ماه 91 پاسخ دهید

دوك الينگتون (1899-1974)، آهنگساز جاز، رهبر اركستر و نوازنده پيانو، به عنوان بزرگ‌ترين آهنگساز جاز تاريخ و يكي از بزرگ‌ترين موسيقيدان هاي قرن بيستم محسوب مي‌شود. برخلاف ساير رهبران بزرگ، الينگتون بسياري از آثار ارکستر خود را شخصاً تصنیف کرد . او كه حساسيت و بصيرت موسيقايي عميقي داشت، قطعاتي را مختص نوازندگان گروه خود خلق مي‌كرد. او با نوشتن هارموني هاي فوق ‌العاده و با درگير كردن خود با فرمهاي جديد موزیکال و با استفاده خل‍ّاقانه از كيفيت اصوات، آثاری بديع و اصيل پديد آورد. الينگتون حدود دو هزار اثر، از جمله كمديهاي موزيكال، موسيقي براي باله و فيلمهاي سينمايي، يك اپرا و ترانه‌هاي كوتاه بي‌شماری را خلق كرد. او مخصوصاً براي گروه بزرگ جاز خود، آثاري را مي‌نوشت و پيوسته نوازندگاني را كه سبكهاي موسيقايي مشخصي داشتند، به كار مي‌گرفت. او كارش را در دهه 30 آغاز كرد و در تمام دوران فعاليت خود، همراه با گروهش سفر مي‌كرد و حدود شانزده ميليون كيلومتر را پيمود و بيش از بيست هزار برنامه در سراسر آمريكا و 65 كشور دنيا اجرا كرد.

او با نام ادوارد كندي الينگتون در واشنگتن و در خانواده‌اي متوسط به دنيا آمد و هنوز كودك بود كه به خاطر رفتار، لباس پوشيدن و شخصيت ويژه‌اش، لقب دوك گرفت. والدين او تجربه موسیقایی داشتند و هنگامي كه دوک به سن نوجواني رسيد، پيانو را به سبكي كه رگتايم Raggtime ناميده مي‌شد، مي‌نواخت. او ابتدا براي دوستانش و در مهمانيها ساز میزد و خيلي زود گروه كوچكي به نام نغمه‌سرايان دوك تشكيل داد.

الينگتون در سال 1923 به نيويورك رفت و در آنجا دنبال نوازندگاني گشت كه بتوانند نغمه‌هاي خاص گروه او را بنوازند. به ويژه نوازنده ترومپت: جيمز «باب‌بر» مايلي كه نوازندگي او با به كارگيري آواهاي منحصر به فردي كه از طريق استفاده از ابزار تغيير صدا، تشخ‍ّص ويژه‌اي داشت، باعث شد كه گروه كوچك الينگتون (Combo) از يك گروه كوچك به يك گروه بزرگ و معروف جاز تبديل شود. الينگتون در سال 1927 در باشگاه كا‌تن کلاب Cotton Club كه معتبرترين محل شبانه در منطقه هارلم نيويورك (برای موسیقی چاز) بود به اجراي برنامه پرداخت. در اواخر دهه 20، با اركستر دوازده‌نفره خود قطعاتي چون "Black and Tan Fantasy- 1927"، "The Mooche -1928 و" Mood Indigo-1930" را خلق و ضبط كرد. الينگتون از طريق ضبط و پخش آثارش و نيز از طريق برنامه‌هاي راديويي كه از كاتن کلاب پخش مي‌شدند، اعتباري ملي و بين‌المللي پيدا كرد. او در سال 1931، گروه خود را براي اولين سفر در ايالات متحده، به راه انداخت.

دوک الينگتون با آثاري چون It Don t Mean a Thing و If It Aint Got That Swing دوراني را پيش‌بيني كرد كه در آن موسيقي سوئينگ در ايالات متحده به صورت يك آوای ملي در مي‌آيد. پس از سال 1932، الينگتون اركستر خود را به چهارده نفر رساند و در سال 1939 يك تنظيم‌كننده جوان و بسيار بااستعداد به نام بيل‌لي استري هورن را استخدام كرد. استري هورن يكي از آثار اركستري را كه نغمه‌هاي آن امضاي الينگتون را داشت، به نام Take the "A" Train -1941 را نوشت. در سال 1940 گروه الينگتون متشكل از بهترين نوازندگان جاز آمريكا بود، از جمله نوازندگان ساكسيفون: بن وبستر، جاني هاجز، نوازندگان ترومبون: لاورنس براون و جوزف «تريكي سام» نانتون، نوازندگان ترومپت: ركس استيوارت و كوتي ويليامز و نوازنده باس: جيمي بلانتون. در اوايل دهه 40، اركستر الينگتون آلبوم های درخشان بي‌شماري را خلق کرد، از جمله ko-ko-1940 و كنسرتو براي كوتي (1940) كه نمونه‌اي از كنسرتوهاي كوچك جازي بود كه الينگتون در آنها پيش‌گام بود. در اين دوره، اركستر او ترانه‌هايي چون Dusk- 1940و Moon Mist-1941 و نيز قطعات Cotton Tail-1940 و Main stem -1942 را ساخت كه نويدبخش ايجاد سبك بي‌باپ در سالهاي 1940 در موسيقي جاز بود.

در سال 1943، اركستر الينگتون براي نخستين بار در تالار كارنگي كه يكي از معتبرترين تالارهای موسيقي در آمريكاست برنامه اجرا كرد و قطعاتي چون Piece Black، Brown Beige-1943 را كه يكي از طولاني‌ترين و بلندپروازانه‌ترين كمپوزيسيونهاي الينگتون است، ارائه داد. از آن زمان به بعد و تا سال 1952، اين گروه كم و بيش هر سال در تالار كارنگي به اجراي برنامه مي‌پرداخت. در اوخر دهه 40، گروه الينگتون كه اصولاً اعضاي آن ثابت بودند، تغييراتي اساسي را در سطح نوازندگان خود ايجاد كرد و به سوي گرايشات تجاري و خل‍ّاقانه گام برداشت. در اين هنگام، اعضاي گروه به هجده نفر رسيد كه امروزه به عنوان استاندارد گروههاي بزرگ جاز محسوب مي‌شود.

الينگتون در سال 1953 آلبوم Piano Reflections را منتشر كرد كه در آن بسياري از آثار منحصر به فرد او به عنوان نوازنده پيانو ضبط شده‌اند. پس از آن، الينگتون در انتشار سوييتهايي براي اركستر، موفقيتهاي حيرت‌انگيزي را به دست آورد. از جمله اين آثار مي‌توان به A Drum Is a Woman (1956)، Such Sweet Thunder -1958 و The Far East Suite -1966 و موسيقي فيلمهاي آناتومي يك مرده (1959) اشاره كرد. الينگتون كه مردي مذهبي بود، در دهه 60، كنسرتهايي با تم های مذهبي اجرا كرد.وی در دوره كاري خود قطعاتي را خلق كرد كه براي رپرتوارهاي جاز به عنوان استاندارد تلقي مي‌شوند. هر چند روي قطعاتي كه او براي سازها نوشت، بعدها اشعاري گذاشته شد و ترانه‌هاي تأثيرگذاري چون Sophisticated Lady -1933 و Dont Get Around Much Any More -1942 به وجود آمدند، آثار ماندگار الينگتون قطعاتي هستند كه او براي سازها تنظيم كرده است.

ويژگيهاي بارز موسيقي الينگتون استفاده نامتعارف از سازها و تركيب اصوات آنهاست. او از صداي انسان به عنوان ساز استفاده مي‌كرد. اين ويژگي در آثاري چون Creole Love Call-1927 و On a Turquoise Cloud -1947 به چشم مي‌خورد. او همچنين نوازندگاني را استخدام مي‌كرد كه سازها را به شيوه‌اي مي‌نواختند كه صدايي را تقليد مي‌كرد. از جمله «تريكي سام» نانتون با ترومبون خود صداهاي گفت‌وگوي انسانها را تقلید مي‌كرد. دوک قطعات مهيجي چون Day break Express -1933 را با تجربه‌هايي از Caravan-1936 ساخت كه تصوير رنگارنگي از نغمه‌هاي بومي بودند. بسياري از آثار او ميراث آمريكايي آفريقايي او را نشان مي‌دهند، از جمله قطعاتي طولاني چون Symphony in Black (1934)، Black, Brown and Beige و Harlem Suite -1951. الينگتون در طول زندگي خود جوايز بي‌شماري را به دست آورد، از جمله يازده بار جايزه گرمي و نوزده دكتراي افتخاري. او در سال 1969، مدال آزادي ايالات متحده آمريكا و در سال 1973 نشان لژيون دونور فرانسه را كه عالي‌ترين مدالهاي ملي اين كشورهاست، دريافت كرد. در سال 1988 مؤسسه Smithsonian Institution در واشنگتن، آرشيو كامل او را كه شامل دويست‌ هزار صفحه ، نت و مدارك موسيقايي چاپ نشده بود، در اختيار گرفت تا محققان، موسيقيدان ها و ساير علاقه‌مندان بتوانند از آن ها استفاده كنند.

منبع : مقام موسيقي/فخری خادم العلما - وبلاگ دوست من سلام